< Terugkeer

Akkoord: De consument in de vrijgemaakte elektriciteit- en gasmarkt

Geplaatst op: 11/01/2018 - Bijgewerkt: 06/02/2018

Nieuwe versie van kracht op 1 januari 2018

Op 28 juni 2017 ondertekenen 17 leveranciers, in aanwezigheid van de Minister van Werk, Economie en Consumentenzaken Kris Peeters, het nieuwe akkoord dat de particuliere consument beschermt. Bovendien verbinden ze zich ertoe alles in het werk te stellen om de belangrijkste bepalingen uit te voeren tegen 1 januari 2018¹. Zes van de acht energieleveranciers van het Brusselse Gewest hebben het akkoord ondertekend².

Een beetje geschiedenis

Laten we eerst even teruggaan naar 2004 – een jaar na de liberalisering van de energiemarkten in het Vlaamse Gewest – toen minister Freya Van den Bossche naar aanleiding van de ongepaste handelspraktijken die sommige energieleveranciers toepasten, de leveranciers, consumentenorganisaties en overheidsdiensten samenbracht om aanvullende regels op de federale en regionale wetgeving uit te werken om de werking van de sector beter te reguleren.

Kort daarna, op 1 maart 2005 trad het eerste akkoord “De consument in de vrijgemaakte elektriciteits- en gasmarkt”, dat werd ondertekend door 8 leveranciers, in werking.

Sinds begin 2014 is een nieuwe versie van het akkoord van toepassing op de leveranciers³.

In 2016 evalueerden meerdere marktspelers, waaronder de Ombudsdienst voor Energie en de CREG, het akkoord en deden voorstellen om het aan te passen4.

In september 2016 ging minister Peeters met een dertigtal leveranciers aan tafel zitten om te bespreken welke wijzigingen er aan het akkoord moesten worden aangebracht. Drie zaken moesten voor hem duidelijk naar voren komen in de tekst: een transparanter prijzenbeleid; een correcte communicatie bij de facturering; en de bescherming van kleine en middelgrote ondernemingen in hun relatie tot de leveranciers.

Inhoud van het Akkoord?

Algemeen genomen bevat het akkoord5 een eerste hoofdstuk over “Aanbod, marketing- en verkooptechnieken”, verder onderverdeeld in een stuk algemene bepalingen, verkoop op afstand, verkopen gesloten buiten de onderneming en sancties). Zo wordt onder andere voorzien dat energieleveranciers die een beroep doen op derden voor de verkoop van hun producten (verkoop aan huis of via de telefoon), voortaan verplicht zijn om in hun contracten met deze derden bepalingen op te nemen waardoor deze laatsten zich ertoe verbinden om de regels van het Akkoord na te leven. Eenvoudiger gezegd betekent dit dat personen die worden aangeworven om producten te verkopen voor rekening van een leverancier, voortaan contractueel worden geïnformeerd van het feit dat ze onderworpen zijn aan het Akkoord.

Een tweede hoofdstuk gaat over de verplichte “transparantie”, meer in het bijzonder wat betreft de prijzen, contracten en facturen, en de website). Elke leverancier moet voortaan de consument eenmaal per jaar op de hoogte brengen van zijn gunstigste contract, d.w.z. de formule die in het licht van het verbruik van de klant het meest voordelig is voor deze laatste. Het doel daarvan is om de consument duidelijk te maken dat hij een schakel is in een voortdurend evoluerende markt.

Het derde hoofdstuk heeft betrekking op “De werking van de energiemarkt” en behandelt met name de verhuis, de switch en het mandaat van de consument. Het vierde hoofdstuk gaat in op vragen en klachtenbehandeling.

 Kritiek op het Akkoord?

 Zonder hier volledigheid na te streven, kunnen we al een aantal kritieken vermelden die onder meer werden geformuleerd door de federale Ombudsman6:

  • Met betrekking tot de forfaitaire vaste vergoeding: het Akkoord stelt dat “Wanneer aan de consument een contract van bepaalde duur van meer dan één jaar wordt aangeboden dat voorziet in de forfaitaire aanrekening van een vaste vergoeding per begonnen contractjaar, wordt zijn aandacht uitdrukkelijk gevestigd op het forfaitaire karakter van deze vergoeding.” Met andere woorden, als de consument in de loop van het jaar van leverancier verandert, moet hij forfaitaire vaste vergoeding twee keer betalen. Heeft dit niet iets weg van een verborgen (en onwettige) verbrekingsvergoeding? Het zou logischer zijn geweest om het bedrag van de vergoeding te berekenen op het aantal begonnen maanden.
  • Met betrekking tot de samengestelde verkopen, waarbij energie samen met een andere dienst of goed wordt verkocht: het nieuwe Akkoord maakt het mogelijk dat de totaalprijs niet meer uitgesplitst voor energie en de andere diensten of producten die er samen mee worden verkocht, moet worden vermeld7. Dat zal de transparantie van de energieprijzen allesbehalve ten goede komen. Bovendien stelt de Europese verordening van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit expliciet dat “De lidstaten waarborgen dat alle huishoudelijke afnemers en, indien zij dat dienstig achten, kleine ondernemingen, namelijk ondernemingen die minder dan 50 personen in dienst hebben en met een jaaromzet of een financiële balans van ten hoogste 10 miljoen EUR, aanspraak kunnen maken op universele dienstverlening, dat wil zeggen het recht op levering van elektriciteit van een bepaalde kwaliteit tegen redelijke, eenvoudig en duidelijk vergelijkbare, doorzichtige en niet-discriminerende prijzen op hun grondgebied.”

 Bindend karakter van het Akkoord?

De bepalingen van het Akkoord stellen eerlijke handelspraktijken ten aanzien van de consument in, conform de bepalingen van boek VI van het Wetboek van Economisch Recht (WER). De partijen die het Akkoord ondertekenen, verbinden zich er dus toe deze bepalingen, die een aanvulling vormen op de geldende (federale en regionale) wetgeving inzake energie, strikt na te leven.

Bijgevolg vormen inbreuken op de bepalingen van het Akkoord oneerlijke handelspraktijken op grond van artikel VI.100 van het WER. In toepassing van dit Wetboek, zal de Economische Inspectie van de FOD Economie, K.M.O, Middenstand en Energie over de correcte toepassing van het Akkoord. De FOD Economie zal echter pas reageren na een klacht van een consument.

[1] Er gelden enkele uitzonderingen:
– de bepalingen met betrekking tot prijssimulaties bij verkopen gesloten buiten de onderneming (punt 1.3) en verkopen via telefoon (punt 1.2.2) zullen ten laatste op 1 april 2018 van kracht worden,
– de bepalingen met betrekking tot de forfaitaire vaste vergoeding (punten 2.2.5., 2.3.1., 2.3.3. 2.3.4.) zullen ten laatste op 1 september 2018 van kracht worden.
[2] MEGA en Energie 2030 hebben het Akkoord niet ondertekend.
[3] Lees de infofiche over dit onderwerp.
[4] https://www.mediateurenergie.be/fr/actualites/rapport-dactivites-2015-communique-de-presse
[5] De PPT-presentatie van de FOD Economie kan hier worden gedownload.
[6] “De Ombudsdienst voor Energie stelt zich vragen bij de wettelijkheid van het nieuwe Akkoord dat de relatie tussen de consument en de energieleveranciers regelt”, 28 juni 2017, https://www.mediateurenergie.be/fr/actualites/le-service-de-mediation-de-lenergie-se-pose-la-question-de-la-legalite-du-nouvel-accord-0
[7] Bij de definities stelt het Akkoord “de consument in de vrijgemaakte elektriciteits- en gasmarkt”: “1) totaalprijs: de te betalen totaalprijs, zoals die geldt ten aanzien van consumenten overeenkomstig boek VI WER; deze omvat alle verplicht te betalen bedragen, waaronder de energieprijs, de nettarieven, de taksen en heffingen” en bepaling 2.2.2 “de totaalprijs omvat eveneens de kost van deze andere goederen en/of diensten” (p.11)