Vrederechter

Mis à jour le : 27/09/2016

Wat betreft aardgas en elektriciteit kan men zich dus voor twee soorten vragen tot de vrederechter wenden:

  1. de betaling van de vordering. De vrederechter is als enige bevoegd om uitspraak te doen over de ontbinding van een energieleveringscontract en over de daaraan verbonden aangelegenheden zoals recuperatie van schulden of betalingsmodaliteiten, en dit ongeacht het betrokken bedrag.
  2. De ontbinding van het contract en de betaling van de vordering. De vrederechter is eveneens bevoegd voor vragen aangaande de recuperatie van schulden:
  • wanneer die niet gepaard gaan met een vraag tot de ontbinding van een contract ,
  • wanneer het bedrag van de schuldvordering lager is dan 1860 euro.

In beide gevallen kan de leverancier zijn vraag maar indienen nadat hij een procedure heeft doorlopen die meerdere stappen omvat: herinnering, ingebrekestelling, voorstel van een afbetalingsplan en plaatsing van een stroombegrenzer gedurende 60 dagen voor elektriciteit.

De oproeping voor het vredegerecht

Om iemand voor het gerecht te dagen, heeft de leverancier twee mogelijkheden:

  • Het verzoekschrift
    Deze, goedkope, manier om een vordering in te leiden wordt aangemoedigd door de ordonnanties die de aardgas- en elektriciteitsmarkten regelen. Ze is evenwel niet verplicht. Een verzoekschrift is een document dat door de aanvrager op de griffie van het vredegerecht wordt afgegeven. Dit document moet duidelijk aangeven welke veroordeling er wordt gevraagd. De griffier roept vervolgens de verweerder per aangetekend schrijven op.
  • De dagvaarding
    Dit is bij alle aangelegenheden de standaardprocedure. Het is dus een zeer courante procedure, die evenwel ook duurder is (75 tot 200 euro). Het is een officieel document dat door een gerechtsdeurwaarder wordt afgegeven op het adres van de persoon die wordt opgeroepen om te verschijnen.

Vonnis op tegenspraak of bij verstek

De vrederechter kan twee soorten vonnissen uitspreken:

  1. Vonnis bij verstek
    Als de verweerder, d.w.z. de persoon die werd opgeroepen om te verschijnen, niet aanwezig is op het proces, doet de vrederechter een uitspraak bij verstek. Dit vonnis zal nooit gunstig zijn voor de betrokken persoon. De vrederechter zal zich baseren op het inleidende verzoekschrift of de dagvaarding en de leverancier geven wat die wil: de ontbinding van het contract en/of de betaling van een schuldvordering, zonder dat daarvoor een afbetalingsplan wordt toegekend.
  2. Vonnis op tegenspraak
    De opgeroepen persoon kan zelf verschijnen of zich laten vertegenwoordigen door een partner, familielid of verwant die beschikt over een volmacht, of door een advocaat. Wanneer de betrokkene zelf verschijnt of zich laat vertegenwoordigen, spreekt men van een vonnis op tegenspraak. De vrederechter hoort beide partijen en tracht een rechtvaardige oplossing te vinden voor het voorgelegde probleem. Nadat de zaak is bepleit, neemt de vrederechter de zaak in beraad en doet hij een uitspraak. De betrokkene ontvangt deze beslissing gewoonlijk een week na de pleidooien. Elke uitspraak moet worden gemotiveerd.

    Wanneer de betrokken persoon verschijnt, zal hij de kans hebben om zijn kant van het verhaal te vertellen, en gewoonlijk zal de vrederechter rekening houden met zijn situatie. De vrederechter kan de schuld echter niet kwijtschelden. Wanneer die onbetwistbaar is, zal hij enkel de leverancier gelijk kunnen geven. Hij zal daarentegen wel de modaliteiten kunnen bepalen. Zo kan hij:

      1. een afbetalingsplan toekennen: meestal zal de vrederechter het bedrag dat door het gezin wordt voorgesteld aanvaarden, zelfs wanneer het om een bescheiden bedrag gaat (20-25 euro per maand).
      2. een verdaging of een verwijzing naar de rol toekennen, waardoor de betrokkene extra tijd krijgt om te trachten de situatie in orde te brengen.
      3. een vermindering van de kosten toekennen.
      4. de herinnerings- en ingebrekestellingskosten kwijtschelden. Deze zijn overigens geplafonneerd sinds eind 2011.

Gerechtskosten

Elke gerechtelijke procedure gaat gepaard met procedurekosten, die gewoonlijk ten laste zijn van de verliezende partij: registratiekosten, expertisekosten, verzendkosten, kosten, … Deze procedurekosten omvatten de rechtsplegingvergoeding, die een deel van de advocaatskosten van de winnende partij dekt.

De rechtsplegingvergoeding is wettelijk omkaderd. De wet voorziet diverse denkbeeldige situaties die een impact kunnen hebben op het bedrag van de vergoeding die de betrokkene zal moeten betalen.

  1. De vergoeding bedraagt nul euro:
    de betrokkene betaalt geen enkele vergoeding, wanneer hij instemt met de vraag van de leverancier of Sibelga en zijn verplichtingen in kapitaal, rente en kosten vervult voordat de zaak op de rol wordt ingeschreven, d.w.z. voordat de zaak op de agenda van de rechtbank wordt gebracht.
  2. De vergoeding bedraagt een vierde van de basisvergoeding (max.: 1000 euro):
    als de betrokkene zijn verplichtingen vervult nadat de zaak op de rol is gezet EN voordat er is gepleit in de zaak. De vergoeding mag in dat geval echter nooit meer dan 1000 euro bedragen.
  3. De vergoeding is minimaal (gelijk aan 75 euro):
    wanneer de betrokkene niet verschijnt op het proces, zal hij standaard veroordeeld worden tot het betalen van de minimumvergoeding, i.e. 75 euro.
  4. Het bedrag van de vergoeding wordt bepaald bij koninklijk besluit:
    Het koninklijk besluit bepaalt het bedrag enkel wanneer er in de zaak wordt gepleit. Het bedrag van de vergoeding hangt eveneens af van het bedrag waarop de zaak betrekking heeft. De vrederechter kan een vermindering van de rechtsplegingvergoeding toekennen op vraag van de gedaagde persoon. Het bedrag mag evenwel niet minder bedragen dan de bij wet vastgelegde minimumbedragen.

Naast deze kosten moet de veroordeelde de nalatigheidsinteresten betalen op de door de leverancier geëiste bedragen, alsook de gerechtelijke interesten. Deze laatste beginnen te lopen vanaf het moment van het vonnis.

De inhoud van het vonnis

Rechters kunnen vrij beslissen. Er bestaat geen regel om te weten wat de beslissing van een rechter in een bepaald dossier zal zijn.

Om een inzicht te krijgen in wat een betrokken persoon mag verwachten, vindt u hieronder voorbeelden van uitspraken van vrederechters in geschillen met betrekking tot de levering van aardgas of elektriciteit. Deze lijst is geen exhaustief overzicht van de mogelijke gerechtelijke beslissingen. Hij is het resultaat van een onderzoek dat in 2010 werd gevoerd door de juridische dienst van Infor Gas Elek.

Wanneer de leverancier enkel de betaling van zijn schuldvordering vraagt:

  1. De vervalclausule
    In de meeste gevallen wordt de gebruiker veroordeeld tot het betalen van de hoofdsom, gekoppeld aan een afbetalingsplan, met vervalclausule.
    Deze vervalclausule bepaalt dat alles zonder ingebrekestelling opeisbaar is wanneer het afbetalingsplan niet wordt nageleefd. Dit betekent dat wanneer de betrokkene één van de vervaldagen van het afbetalingsplan niet naleeft, de aanvrager (leverancier) de hele verschuldigde som in één keer mag opeisen en indien nodig beroep mag doen op een gerechtsdeurwaarder.
  2. De verwijzing naar de rol
    In andere gevallen wordt de gebruiker veroordeeld tot het betalen van de hoofdsom, gekoppeld aan een afbetalingsplan, met verwijzing naar de rol. Het doel van de verwijzing naar de rol is nagaan of de vervaldagen worden nageleefd.
    Deze beslissing is interessant, omdat een verwijzing naar de rol betekent dat de leverancier een nieuwe zitting moet aanvragen wanneer hij de procedure wil voortzetten. Als de betrokkene erin slaagt om de verschuldigde som terug te betalen voor de eerste zitting, zal de leverancier gewoonlijk niet terugkeren naar de rechter en zal de betrokkene niet worden veroordeeld in de kosten.

Wanneer de leverancier de ontbinding van het contract en de betaling van zijn schuldvordering vraagt, kan de vrederechter:

  1. beslissen dat het contract zonder meer wordt ontbonden en er een afbetalingsplan wordt opgesteld voor terugbetaling van de hoofdsom.
  2. Een afbetalingsplan toekennen voor de terugbetaling van de hoofdsom en de niet-ontbinding van het contract verbinden aan de naleving van dit afbetalingsplan: als de betrokkene zijn afbetalingsplan niet naleeft, heeft de leverancier het recht om, zonder opnieuw voor de rechter te verschijnen, het contract te ontbinden.
  3. Een afbetalingsplan toekennen voor de terugbetaling van de hoofdsom en de aanvraag tot ontbinding naar de rol verwijzen.
    Deze beslissing is gunstiger omdat ze de leverancier ertoe verplicht om de zaak terug voor de rechter te brengen om het contract te laten ontbinden wanneer de betrokkene zijn afbetalingsplan niet naleeft. Als de betrokkene zijn afbetalingsplan naleeft, voorkomt hij de ontbinding en de betaling van de kosten.

De uitvoering van het vonnis

Wanneer het vonnis is uitgesproken:

  • wordt het eerst via de griffie meegedeeld aan de partijen.
  • Vervolgens wordt het, op vraag van de leverancier of Sibelga, betekend aan de betrokkene.
    De betekening van een vonnis is de officiële mededeling ervan via een gerechtsdeurwaarder. Deze betekening houdt extra kosten in voor de verliezende partij.

Bijkomende kosten voorkomen
Wanneer de berechte persoon instemt met het vonnis, kan hij bijkomende kosten voorkomen door aan de advocaat van de tegenpartij voor te stellen om de verschuldigde som te betalen voor de betekening door de gerechtsdeurwaarder.

Mogelijke rechtsmiddelen

Er kunnen twee mogelijke rechtsmiddelen worden gebruikt tegen de beslissing van de vrederechter. Deze hangen af van het type vonnis (op tegenspraak of bij verstek) en van het bedrag van de veroordeling.

  1. Verzet 
    Als de betrokkene bij verstek werd veroordeeld en zijn argumenten dus niet heeft kunnen laten gelden, kan hij binnen de maand na de betekening van het vonnis verzet aantekenen. De zaak zal dan opnieuw voor de vrederechter worden gebracht, zodat de betrokkene zich kan verdedigen. Als de betrokkene dan verschijnt en er dus een vonnis op tegenspraak wordt geveld, kan de betrokkene geen beroep aantekenen.
  2. Beroep
    Als de betrokkene de beslissing van de vrederechter betwist, kan hij beroep aantekenen. Hij heeft een maand de tijd om beroep aan te tekenen vanaf het moment waarop het vonnis wordt betekend. Dit houdt in dat de zaak dan voor de rechtbank van eerste aanleg wordt gebracht. Dit is echter alleen mogelijk wanneer het bedrag waartoe de betrokkene werd veroordeeld, hoger is dan 1.240 euro.

Het vonnis wordt vonnis in laatste aanleg genoemd:

  • als het niet mogelijk is om verzet of beroep aan te tekenen tegen het betrokken vonnis
  • dit is het geval voor vonnissen op tegenspraak die betrekking hebben op een geschil van minder dan 1.240 euro.

Het vonnis wordt vonnis in laatste aanleg genoemd als het mogelijk is om een rechtsmiddel te gebruiken tegen het vonnis

Een rechtsmiddel instellen
Wanneer een rechtsmiddel wordt ingesteld, betekent dit niet noodzakelijk dat de beslissing van de rechter wordt opgeschort. Die kan beslissen dat het vonnis provisorisch moet worden uitgevoerd, zelfs bij instelling van een rechtsmiddel.

Is het aanbevolen om te verschijnen of niet?

Het antwoord hangt af van de situatie van de betrokken persoon en moet geval per geval worden bekeken:

  1. trachten om een oproeping voor het vredegerecht te voorkomen
    De beste oplossing is altijd om in de mate van het mogelijke te voorkomen dat een persoon voor het vredegerecht moet worden opgeroepen.
    Behalve wanneer het gezin dit expliciet weigert, ontvangt het OCMW de gegevens van de persoon die zal worden opgeroepen. In dat geval kan het OCMW nog tussenbeide komen alvorens de betrokkene voor de rechter moet verschijnen, als het gezin dat wil: met name door de betalingsachterstand te regelen voordat de zaak op de rol komt, kunnen bijkomende kosten worden vermeden.
  2. Niet verschijnen
    Als de opgeroepen persoon niet verschijnt, zal de rechtsplegingvergoeding minimaal zijn, maar er zal geen enkele regeling kunnen worden getroffen met betrekking tot een mogelijk afbetalingsplan. Als de leverancier of Sibelga vragen dat het contract wordt ontbonden, zal die eis worden ingewilgd.
  3. Verschijnen
    Als de betrokkene verschijnt, zal de rechtsplegingvergoeding hoger zijn (wel kan aan de rechter worden gevraagd ze te beperken), maar hij zal dan ook de mogelijkheid hebben om zich te verweren en om regelingen te treffen. Bovendien biedt het proces hem de kans om, in voorkomend geval, de procedure of het geëiste bedrag te betwisten.

In geschillen rond aardgas en elektriciteit verschijnen heel wat opgeroepen personen niet; zij worden dus bij verstek veroordeeld. Mogelijk zijn sommigen ervan overtuigd dat ze sowieso zullen worden veroordeeld en dat het geen zin heeft om te verschijnen.

Wanneer de betrokkene wel verschijnt, zal de veroordeling echter vaak soepeler zijn, en kan hij een verdaging of een verwijzing naar de rol vragen. De extra tijd die de betrokkene op die manier krijgt, kan nuttig zijn om de verdediging voor te bereiden, wanneer de schuldvordering of de ontbinding van het contract wordt betwist. Het stelt hem ook in staat om, eventueel met behulp van het OCMW, een oplossing te vinden om een veroordeling te voorkomen, wanneer hij daar voor het proces geen tijd voor heeft gehad.