Nieuwe federale maatregelen in de strijd tegen energiearmoede

Geplaatst op: 21/03/2022 - Bijgewerkt: 21/03/2022

• Gezinnen die in 2021 recht hadden op het federaal sociaal tarief, zullen een eenmalige “energiecheque” van €80 ontvangen

Deze cheque werd normaal toegekend aan elk gezin dat op 30 september 2021 genoot van het sociaal tarief voor elektriciteit[1]. De beslissing volgt op de talrijke maatregelen die de federale regering heeft genomen om de impact van de stijgende energieprijzen voor consumenten in moeilijkheden te beperken.

Het gaat hier om een forfaitair bedrag van €80 dat automatisch door de elektriciteitsleverancier wordt terugbetaald in de vorm van een creditnota, zonder dat de consument daarvoor zelf iets moet doen. De leverancier moet dit bedrag terugbetalen en kan dit niet verrekenen via een factuur of via een nog uitstaande schuld. De terugbetaling zou normaal voor 15 februari 2022 gebeurd moeten zijn. Als de consument recent van leverancier is veranderd, zal het bedrag worden betaald door de leverancier bij wie hij of zij op 30 september 2021 klant was. Als de terugbetaling eind februari nog niet is uitgevoerd, raden we je aan om zo snel mogelijk contact op te nemen met de betreffende leverancier.

Let op, consumenten die op 30 september 2021 niet genoten van het sociaal tarief voor elektriciteit maar er pas later met terugwerkende kracht recht op hebben gekregen, komen helaas niet in aanmerking voor deze terugbetaling.

• Een energiecheque van €100 voor alle Belgische gezinnen

Dit is een cheque waarop alle gezinnen recht hebben, ongeacht hun inkomen en de manier waarop ze zich verwarmen (aardgas, stookolie, elektriciteit,…). Het bedrag zal in de loop van de komende maanden door de elektriciteitsleverancier worden gestort. De precieze betalingsdatum is nog niet gekend.

• Verlaging van de btw op elektriciteit

De regering heeft eveneens een tijdelijke verlaging van de btw van 21% naar 6% aangekondigd. Die zal gedurende 4 maanden gelden, van maart tot en met juni, en enkel voor de elektriciteitsfactuur. Omwille van technische redenen zal de verlaging echter pas concreet worden voor bedragen die vanaf 1 april worden gefactureerd.

• Verlenging van de uitbreiding van het sociaal tarief voor rechthebbenden op de verhoogde tegemoetkoming tot 30 juni 2022

Sinds 1 februari 2021 is de toekenning van het sociaal tarief uitgebreid naar rechthebbenden op de verhoogde verzekeringstegemoetkoming (RVV). Deze uitbreiding van de groep rechthebbenden zou oorspronkelijk aflopen op 31 december 2021. Gezien de huidige context werd de maatregel verlengd tot en met 31 maart 2022. De regering heeft onlangs aangekondigd dat de maatregel opnieuw zal worden verlengd, deze keer tot eind juni 2022.

• Sinds 1 januari 2022 is de energiefactuur vereenvoudigd zodat ze duidelijker is voor de consument

Volgens de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) was de energiefactuur te uitvoerig en onleesbaar voor heel wat mensen, met name personen in energiearmoede. Het Platform tegen Energiearmoede van de Koning Boudewijnstichting had al in 2018 verschillende aanbevelingen gedaan om de energiefactuur te vereenvoudigen. Voortaan worden de minimale vereisten waaraan kostenafrekeningen en eindfacturen voor gas en elektriciteit moeten voldoen, bepaald door een Koninklijk Besluit[2].

Het nieuwe besluit heeft echter geen betrekking op de voorschotfacturen (ook wel “tussentijdse facturen” genoemd). Alle informatie moet op twee pagina’s worden gegeven en verdeeld over vijf rubrieken zodat ze duidelijk kan worden geïdentificeerd: op de voorzijde “essentiële informatie met betrekking tot het contract” en “hoeveel, wanneer en hoe moet ik betalen of krijg ik terugbetaald”; op de achterzijde “ik heb een vraag”, “vergelijken en van contract veranderen” en “mijn energieverbruik beheren”. De kleine lettertjes worden opgeschort. Wanneer het leveringscontract voorziet in een toekomstige wijziging van het product of de prijs, dan moeten de leveranciers dit onder de eerste rubriek vermelden. Samen met de kostenafrekening en de eindfactuur bezorgt de leverancier de consument eveneens een lijst van gefactureerde voorschotten met daarbij de vermelding of ze al dan niet werden betaald. Wanneer de consument daarom vraagt, dan moet de leverancier ook een duidelijke en begrijpelijke uitleg geven over de wijze waarop de factuur werd opgesteld.

• De stilzwijgende verlenging van zogenaamde “slapende” contracten (die zijn aflopen, waarvan de tariefformule niet meer bestaat en waarvan de prijs van het product afwijkt van de huidige energieprijs) is voortaan verboden

Vanaf 1 januari 2022 zijn nieuwe regels van kracht met betrekking tot zogenaamde “slapende” contracten[3]. Met die term wordt verwezen naar contracten die zijn aflopen, waarvan de tariefformule niet meer bestaat en waarvan de prijs van het product afwijkt van de huidige energieprijs. Volgens de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) hebben honderdduizenden gezinnen een dergelijk contract waardoor ze gemiddeld €600 per jaar meer betalen dan een gezin met een recent energiecontract. Het is voortaan verboden om dergelijke contracten stilzwijgend te verlengen en de leverancier zal de betrokken klanten nieuwe tarieven moeten voorstellen. Wanneer die klanten niet reageren, moet de leverancier automatisch zijn goedkoopste formule hanteren.

Concreet moeten energieleveranciers hun klanten voortaan duidelijk laten weten dat hun contract afloopt door hen twee maanden voordat het afloopt een nieuw contractvoorstel te bezorgen en hen te vragen om het nieuwe voorstel expliciet te aanvaarden. Als de klant niet reageert moet de leverancier hem het goedkoopste equivalente product toewijzen. Voor contracten van onbepaalde duur moet de energieleverancier zijn handelspraktijken tegen 1 maart 2022 in overeenstemming brengen met de nieuwe wetgeving. In dat geval moeten de energieleveranciers hun klanten op de hoogte brengen van de vernieuwing van hun contract van onbepaalde duur door hen twee maanden voordat het huidige product niet langer actief wordt aangeboden een nieuw contractvoorstel te bezorgen en hen te vragen om het nieuwe voorstel expliciet te aanvaarden. Als de klant niet reageert moet de leverancier hem ook hier weer het goedkoopste equivalente product toewijzen.

Toch kunnen deze nieuwe regels voor sommige consumenten kwalijke gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer hun leverancier een eerder contract wil beëindigen onder het voorwendsel dat het een slapend contract is en dat het nieuwe contract “gunstiger” is terwijl dat eigenlijk niet het geval is. We raden iedereen aan om waakzaam te blijven wanneer iemand een brief van z’n leverancier krijgt met betrekking tot de nieuwe regels over slapende contracten, om goed te controleren of de leverancier de wet naleeft en om, in geval van twijfel, het voorstel van de leverancier te betwisten of ons te contacteren zodat we hierbij hulp kunnen bieden.

Naast deze maatregelen blijven we pleiten voor meer ambitieuze maatregelen zoals het permanent maken van de uitbreiding van het federaal sociaal tarief naar rechthebbenden op de verhoogde verzekeringstegemoetkoming (RVV).

[1] Koninklijk besluit van 23 december 2021 tot vaststelling van de nadere regels betreffende het eenmalig forfait bedoeld in artikel 4 van de wet van 15 december 2021 houdende maatregelen in het licht van de hoge energieprijzen in 2021 en tot bekrachtiging van het koninklijk besluit van 22 december 2020 tot wijziging van het koninklijk besluit van 24 maart 2003 tot bepaling van de andere regels betreffende de federale bijdrage tot financiering van sommige openbare dienstverplichtingen en van de kosten verbonden aan de regulering van en controle op de elektriciteitsmarkt.

[2] Koninklijk Besluit van 9 december 2021 tot bepaling van de minimumvereisten waaraan de facturen en factureringsinformatie voor gas en elektriciteit moeten voldoen.

[3] Wet van 4 juni 2021 tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het verlengen van energiecontracten van huishoudelijke afnemers en kmo’s.