Hervorming van de juridische bijstand

Geplaatst op: 07/11/2016 - Bijgewerkt: 29/11/2016

Toen we besloten om onze site in een nieuw kleedje te stoppen, hebben we ernaar gestreefd om het deel “Toevlucht en Klachten” uit te breiden en alle pagina’s die u bezoekt toegankelijker te maken. Een recht kan namelijk pas echt effectief worden als de maatschappelijk werkers en gebruikers goed weten welke toevluchtsmogelijkheden ze hebben wanneer er onenigheid is of bepaalde rechten niet worden nageleefd.

Zo werd de juridische bijstand (algemeen bekend als pro deo) die zelfs voor het meest kansarme publiek een toegang tot justitie garandeerde, op 1 september 2016 grondig hervormd, waardoor deze toegang voortaan niet langer gratis is.

“De hervorming resulteert in drie belangrijke veranderingen:

• Ten eerste zal iedereen die juridische bijstand krijgt, voortaan een forfaitaire vergoeding moeten betalen aan de advocaat: € 20 voor de inschakeling van de advocaat en € 30 per gerechtelijke procedure waarin hij of zij tussenkomt.

Mevr. Dupont vraagt bijvoorbeeld bijstand van een advocaat om de kosten die haar verhuurder haar aanrekent, te betwisten. Ze zal dus € 20 moeten betalen om de advocaat in te schakelen. Als de advocaat ook tussenbeide komt in de procedure voor het Vredegerecht, zal Mevr. Dupont daarnaast nog € 30 moeten betalen. Als Mevr. Dupont niet tevreden is met het resultaat en beroep wil aantekenen tegen de uitspraak, dan wordt er een nieuwe procedure opgestart en moet ze opnieuw € 30 betalen aan haar advocaat. Ze betaalt in dat geval in totaal dus € 80. Als de advocaat van Mevr. Dupont daarentegen in geen enkele procedure voor een rechtbank tussenbeide komt maar onderhandelt met de verhuurder, dan zal Mevr. Dupont maar € 20 moeten betalen aan haar advocaat.

Er bestaan verschillende uitzonderingen op deze regel. Naargelang hun sociale situatie of het type procedure, zullen bepaalde personen de forfaitaire bijdrage niet moeten betalen.

•  Ten tweede konden sommige categorieën van personen vóór de hervorming automatisch rekenen op juridische bijstand, ongeacht het niveau van hun inkomen. Het ging met name om personen die terugkerende OCMW-steun krijgen (bijvoorbeeld een leefloon), personen met een handicap en bepaalde sociale huurders.Voortaan zal de juridische bijstand niet meer automatisch worden toegekend. Het Bureau voor Juridische Bijstand kan namelijk trachten aan te tonen dat de aanvrager in werkelijkheid over voldoende “bestaansmiddelen” beschikt en op basis daarvan beslissen om geen juridische bijstand toe te kennen.

• Ten derde zal het Bureau voor Juridische Bijstand aan de begunstigde van de juridische bijstand kunnen vragen om de honoraria van de advocaat terug te betalen wanneer hij of zij door de tussenkomst van de advocaat een aanzienlijke som geld heeft verkregen. ”¹

De eerste gevolgen van deze hervorming zijn al merkbaar bij het meest kansarme publiek. De nieuwe kosten lopen namelijk snel op en sommige personen besluiten geen beroep meer te doen op juridische bijstand omdat ze de kosten van een procedure niet kunnen dragen.

Omdat de administratieve last voor de “pro deo” advocaten aanzienlijk is toegenomen en het helemaal niet duidelijk is hoeveel hun vergoeding zal bedragen, stellen we bovendien vast dat heel wat advocaten die voordien heel actief waren op het vlak van juridische bijstand, het systeem nu links laten liggen. Het is bijgevolg veel moeilijker om nog een “pro deo” advocaat te vinden voor sociaal of technisch complexe zaken.

De Fédération des Services Sociaux waarvan het Steunpunt SocialEnergie deel uitmaakt, betreurt deze evolutie die de sociale uitsluiting van kansarmen nog vergroot.

We willen ook nog vermelden dat het Syndicat des Avocats pour la Démocratie en de Liga voor Mensenrechten in verschillende jurisdicties rechtszaken gaan aanspannen om de inhoud van deze hervorming te veranderen. We houden u op de hoogte van het vervolg van deze nieuwe en essentiële sociale strijd.

Het Steunpunt SocialEnergie staat via zijn permanentie natuurlijk ter beschikking voor wie meer gedetailleerde informatie wil over de verschillende toevluchtsmogelijkheden in verband met energie. We organiseren eveneens specifieke opleidingen rond dit thema.

[1] Bron: Droits Quotidiens, http://www.droitsquotidiens.be/fr/actualites/1er-septembre-2016-reforme-de-laide-juridique