Het statuut van beschermde klant

Het statuut van beschermde klant biedt een dubbele bescherming: 

• Het is bedoeld om mensen die moeite hebben met het betalen van hun elektriciteits- en/of gasfacturen te beschermen tegen opzegging van hun contract en afsluiting van hun energielevering. Het statuut ‘beschermde klant’ maakt het gemakkelijker voor mensen om hun schulden af te betalen bij hun leverancier. 
• Het geeft mensen toegang tot een leveringscontract tegen een tarief dat lager is dan het commerciële tarief, namelijk het gewestelijke sociaal tarief. 

Iedereen met een openstaande schuld bij een gas- en/of elektriciteitsleverancier kan het statuut van beschermde klant aanvragen vanaf het moment van ontvangst van een ingebrekestelling van de leverancier. Als de aanvrager het statuut verkrijgt, wordt het contract met de leverancier tijdelijk opgeschort (maar het blijft bestaan) en wordt de bevoorrading vanaf dan verzorgd door Sibelga, dat in deze uitzonderlijke situatie de sociale leverancier of ‘noodleverancier’ wordt. 

Het verkrijgen van dit statuut brengt een aantal administratieve veranderingen met zich mee en vereist twee partijen. 

De commerciële leverancier stuurt een ‘slotfactuur’, met daarop ook de meterstand, en wordt vanaf dan schuldeiser. De schuld moet vervolgens worden vereffend op basis van een onderhandeld afbetalingsplan. De schuld groeit niet verder aan, maar het bedrag blijft wel verschuldigd. De leverancier kan nog steeds alle nodige stappen ondernemen om de betaling te verkrijgen van schulden die dateren van vóór de opschorting van het contract, maar kan zich niet meer tot de vrederechter wenden om het contract te laten ontbinden. 

Sibelga is vanaf dan verantwoordelijk voor de levering en verstuurt tussentijdse en jaarlijkse facturen. 

De klant moet dan Sibelga betalen voor deze energielevering en tegelijk de schulden bij de oorspronkelijke leverancier stelselmatig aflossen (via een afbetalingsplan). Deze tweeledige aanpak kan mensen de indruk geven dat ze hun energiefactuur dubbel betalen. 

Sinds 30 april 2022 wordt het statuut van beschermde klant toegekend voor maximaal vijf jaar (in het vorige systeem was de duur onbepaald). Uitzondering: voor mensen die betrokken zijn bij schuldbemiddeling of collectieve schuldregeling blijft het statuut voor onbepaalde duur geldig. 

Het statuut kan vroegtijdig worden ingetrokken als de schuld sneller wordt afgelost, als het huishouden het afbetalingsplan niet meer nakomt of als het niet langer in aanmerking komt voor het statuut. 

 NIEUW Gedeeltelijke automatisering: 

De ordonnantie van 17 maart 2022 voorziet ook in een procedure voor de automatische toekenning van het statuut van beschermde klant aan gezinnen die recht hebben op het federale sociaal tarief en die een betalingsachterstand hebben bij hun commerciële leverancier. 

De voorwaarden zijn dat ze een ingebrekestelling hebben ontvangen en meer dan 150 euro verschuldigd zijn voor een elektriciteits- of gasfactuur, of meer dan 250 euro verschuldigd zijn voor een factuur voor beide energiebronnen samen. 

Deze huishoudens worden 60 dagen na de verzending van de ingebrekestelling automatisch overgezet naar Sibelga. 

Stroombegrenzer
Vroeger werd automatisch een stroombegrenzer geplaatst bij beschermde klanten. Sinds 30 september 2018 wordt er geen stroombegrenzer meer geplaatst bij mensen met het statuut van beschermde klant[1].

Via de ordonnantie van 17 maart 2022 werden stroombegrenzers definitief afgeschaft.
Sibelga zal binnen drie jaar alle stroombegrenzers geplaatst vóór 30 april 2022 proactief komen verwijderen. Men kan Sibelga ook bellen voor een afspraak om de begrenzer te komen verwijderen. 

Rechten en gunsten verleend aan beschermde klanten 
Factuurdatum: iedereen met het statuut van ‘beschermde klant’ kan Sibelga vragen om de tussentijdse facturen te dateren op de 4e, 12e, 20e of 28e van de maand. Het doel is om mensen hun budget effectiever te helpen beheren.
Afbetalingsplannen: leveranciers staan vaak flexibelere afbetalingsplannen toe als een klant een beschermde klant wordt. In feite is de toekenning van het statuut van beschermde klant ook voor hen interessant. Er komt immers een einde aan de vicieuze cirkel van onbetaalde facturen en de schulden worden aangezuiverd. Het kan nuttig zijn om op dat moment opnieuw te onderhandelen over een oud afbetalingsplan. 

[1] Art. 25septies en 25octies van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Iedereen met een betalingsachterstand die in gebreke is gesteld door een gas- en/of elektriciteitsleverancier kan het statuut van beschermde klant aanvragen.  

Leveranciers zijn verplicht om het OCMW op de hoogte te brengen zodra ze de ingebrekestelling versturen, opdat het OCMW bijstand kan leveren bij de onderhandeling over een afbetalingsplan[1].

De leverancier moet het huishouden schriftelijk op de hoogte stellen van het voorgestelde afbetalingsplan en de tussen de partijen bereikte overeenkomst. 

Aanvragen voor het statuut van beschermde klant kunnen worden ingediend bij het OCMW, Sibelga of de Brusselse regulator Brugel.

Aanvraag via het OCMW

Criteria 

Er zijn geen specifieke criteria voor het aanvragen van het statuut van beschermde klant bij het OCMW. De praktijken verschillen naargelang het sociaal beleid dat het betrokken OCMW hanteert.
Over het algemeen neemt het OCMW de beslissing op basis van een onderzoek uitgevoerd door een maatschappelijk werker[1].

Procedure 

De procedure hangt af van de werkwijze van het betrokken OCMW.

Aanvraag via SIBELGA

Criteria 

Sibelga kent het statuut van beschermde klant toe aan elke aanvrager die voldoet aan een van de volgende drie voorwaarden[1]:

• recht hebben op het federale sociaal tarief, of 

• een schuldbemiddelingstraject volgen bij een erkend bemiddelingscentrum of betrokken zijn bij een collectieve schuldregeling, of 

• recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming (RVT), voorheen ‘Omnio’. 

Procedure 

De aanvrager moet dit formulier invullen en samen met de gevraagde attesten terugsturen naar Sibelga. 

Na goede ontvangst daarvan neemt Sibelga de aansluiting van de klant over.
Met andere woorden, Sibelga neemt de levering van aardgas en elektriciteit over. Er wordt geen brief naar de klant gestuurd om de overname te bevestigen. 

De klant wordt een ‘beschermde klant’ zeven dagen nadat Sibelga het bericht van overname heeft ingevoerd in het register, maar:  

• als de klant geen uitstaande schuld heeft bij de commerciële leverancier, informeert die laatste Sibelga, dat vervolgens de procedure stopzet;
• als er bepaalde informatie ontbreekt, neemt Sibelga eerst contact op met de klant om het juiste attest te verkrijgen. 

Zodra het statuut toegekend is, stuurt Sibelga de energiefacturen naar de beschermde klant. Het is aan de klant om een afbetalingsplan overeen te komen met de commerciële leverancier om de schuld weg te werken. 

Aanvraag via BRUGEL

Brugel kent het statuut van beschermde klant toe op basis van het inkomen en de samenstelling van het huishouden. 

Criteria 

De inkomenscriteria verschillen naargelang de situatie, namelijk of het huishouden geen inkomen, één inkomen of twee inkomens heeft. De bedragen worden verhoogd voor personen ten laste. (Deze bedragen worden regelmatig geïndexeerd. Neem voor de momenteel geldende maxima contact op met Brugel). 

Procedure 

De aanvrager moet dit formulier invullen en terugsturen naar Brugel, dat zal beslissen of de persoon al dan niet recht heeft op het statuut van beschermde klant. Dit formulier moet door de leverancier worden verzonden wanneer de ingebrekestelling wordt verstuurd. 

Formulieren
Op het formulier moet men aangeven voor welke energie (gas en/of elektriciteit) de aanvraag wordt ingediend: 
– Als een gebruiker verschillende leveranciers heeft voor gas en elektriciteit, moeten twee aparte formulieren worden ingediend. 
– Als de leverancier dezelfde is voor beide energiebronnen, volstaat één formulier.

Automatische toekenning NIEUW 

Criteria 

Sibelga kent het statuut van beschermde klant automatisch toe aan huishoudens die: 

• recht hebben op het federale sociaal tarief 
• en die een ingebrekestelling hebben ontvangen voor een schuld van minstens 150 euro voor één energiebron of 250 euro voor beide energiebronnen samen[1]

Procedure 

Zodra de ingebrekestelling verzonden is, informeert de leverancier het huishouden over de procedure voor automatische toekenning van het statuut van beschermde klant. 

Als het huishouden geen bezwaar maakt, gebeurt 60 dagen later automatisch de overdracht naar Sibelga vanaf de datum van de ingebrekestelling totdat een vonnis ter ontbinding van het contract in kracht van gewijsde is gegaan. 

Hoelang blijft het statuut van beschermde klant geldig? 

Het statuut is van nature tijdelijk, om het huishouden in staat te stellen de schuld bij de commerciële leverancier geleidelijk af te betalen. 

Het kan om verschillende redenen worden ingetrokken: 

• Als het huishouden de schuld bij de commerciële leverancier heeft vereffend[1].
• Automatisch na een periode van vijf jaar vanaf de datum van de beslissing om het statuut van beschermde klant toe te kennen, tenzij het huishouden een schuldbemiddelingstraject volgt bij een erkend bemiddelingscentrum of betrokken is bij een collectieve schuldregeling[1]. Voor deze huishoudens wordt het statuut toegekend voor onbepaalde duur. 
• Als het huishouden het afbetalingsplan met de commerciële leverancier niet naleeft of niet aan Sibelga bevestigt dat het nog steeds in aanmerking komt voor het statuut. 

Concreet zal Sibelga om de twee jaar aan het huishouden een attest vragen dat bevestigt dat nog steeds voldaan is aan de voorwaarden voor het statuut, en tevens aan de commerciële leverancier bevestiging vragen dat het afbetalingsplan wordt nageleefd[1].

[1] Art. 25sexies en 25septies §§ 1-3 van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies §§ 1-3 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[1] Art. 25septies § 2 van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 2 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[1] Art. 25septies § 1 van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 1 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest[4]. Art. 25septies § 3 van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 3 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zie ook het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 4 oktober 2007 houdende de nadere bepaling van de specifieke criteria en de procedure betreffende de toekenning van het statuut van beschermde afnemer door de Reguleringscommissie voor energie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[1] Art. 25septies § 1bis van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 1bis van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[1] Art. 25septies § 6 van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 6 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[1] Art. 25septies § 3bis van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 3bis van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[1] Art. 25septies § 3bis van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 3bis van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Het statuut is tijdelijk van aard1.

Het wordt beëindigd zodra de betrokkene zijn schulden bij zijn commerciële leverancier heeft aangezuiverd of wanneer het contract op vraag van Sibelga wordt ontbonden.

• Gedurende heel de beschermingsperiode kan Sibelga controleren of de betrokkene nog beantwoordt aan de voorwaarden om van het statuut van beschermde klant te kunnen genieten (een jaarlijkse controle is standaard).
• Vanaf het moment waarop de schriftelijke aanvraag wordt ingediend, moet de betrokkene binnen een termijn van 90 dagen het bewijs leveren.
• Als deze termijn is verstreken of als de betrokkene niet langer aan de voorwaarden beantwoordt, brengt Sibelga de commerciële leverancier op de hoogte. Deze moet de levering aan de betrokkene weer overnemen en kan, in voorkomend geval, de reeds opgestarte procedure tot ontbinding van het contract weer activeren.

[1] Art. 25 septies §6 van de ordonnantie van 19 juli betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Art. 20 quinquies §6 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Vroeger installeerde Sibelga (op enkele uitzonderingen na) een stroombegrenzer als een huishouden het afbetalingsplan met de commerciële leverancier niet naleefde. Die bepaling bestaat niet meer.

De commerciële leverancier en Sibelga communiceren om de zes maanden over de naleving van het afbetalingsplan. Als het plan niet wordt nageleefd wordt, herinnert Sibelga het huishouden eraan dat een correcte naleving vereist is om het statuut van beschermde klant te behouden. Ook het OCMW wordt op de hoogte gebracht[1].

Om de twee jaar vraagt Sibelga ook aan de commerciële leverancier om te bevestigen dat het afbetalingsplan wordt nageleefd. Bij niet-naleving verliest het huishouden het statuut van beschermde klant, eindigt de opschorting van de incassoprocedure en treden de gevolgen van het commerciële contract weer in werking. Sibelga informeert het OCMW hierover[2].

[1] Art. 25septies § 8 van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 8 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

[2] Art. 25septies § 3bis van de ordonnantie van 19 juli 2001 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en art. 20quinquies § 3bis van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Als een beschermde klant schulden maakt bij Sibelga, kan deze een procedure opstarten om de ontbinding van het contract te verkrijgen.

Na de ingebrekestelling van de beschermde klant:

1. maakt Sibelga de gegevens van de betrokkene over aan het OCMW, behalve wanneer de betrokkene uitdrukkelijk weigert dat zijn naam wordt meegedeeld.
2. Het OCMW heeft dan 60 dagen om Sibelga te laten weten dat het het gezin maatschappelijke hulp toekent, of om een voorstel van een afbetalingsplan voor alle schulden bij Sibelga over te maken, dat voor akkoord mee wordt ondertekend door de klant.
   1. Als het OCMW beslist om tussenbeide te komen, wordt de procedure onderbroken.
      Het gebeurt echter dat het OCMW verzuimt om de gevraagde documenten over te maken of dat het afbetalingsplan niet wordt ondertekend door de beschermde klant. In deze beide gevallen wordt de procedure gewoon voortgezet.
   2. Als het OCMW beslist om niet tussenbeide te komen, wordt de procedure eveneens voortgezet.
3. Als het OCMW geen maatschappelijke hulp verstrekt of er geen afbetalingsplan is dat in samenspraak met het OCMW werd opgesteld, of wanneer dit afbetalingsplan niet wordt nageleefd, kan Sibelga bij de vrederechter een aanvraag indienen om het contract te ontbinden.

Ontbinding van het contract
De beslissing tot ontbinding van het contract met Sibelga, betekent automatisch het einde van het contract met de commerciële leverancier. Om te voorkomen dat de betrokkene wordt afgesloten van het energienet, moet hij binnen de maand na de betekening van de beslissing tot ontbinding een nieuwe leverancier vinden.

Art. 25 septies §8 van de ordonnantie van 19 juli betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Art. 20 quinquies §8 van de ordonnantie van 1 april 2004 betreffende de organisatie van de gasmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Het werd uiteindelijk een overwinning voor de man die door zijn leverancier voor het gerecht was gedaagd, en dus voor de maatschappelijk werkers die hem hadden begeleid.

Een volledige bespreking van de situatie is hier te vinden.

https://www.socialenergie.be/nl/een-leverancier-leeft-de-ordonnanties-niet-na-voorbeeld-van-een-geval-dat-door-het-steunpunt-werd-behandeld-beschermde-klant/